Chorwacja kraina słońca i winorośli
Opublikowano: 19-01-2010
Chorwackie wina, chociaż dobrze znane i cenione na całym świecie, w Polsce są niestety prawie nieznane, a w detalicznej i hurtowej sprzedaży – nieosiągalne. Niewiele jest sklepów, w których możemy zasięgnąć informacji o gatunkach chorwackich win, jeszcze mniej specjalistów, którzy mogliby opowiedzieć nam o tym szczególnym winnym regionie Europy. A jest on rzeczywiście niepowtarzalny: łagodny klimat, odpowiednie gleby oraz korzystne położenie geograficzne sprawiają, że wina z Chorwacji konkurować mogą swobodnie z winami francuskimi i włoskimi. Konkurencja tych regionów rozwinęła się już za czasów rzymskich do tego stopnia, że cesarz Domicjan zabronił powiększania powierzchni obsadzonych winoroślą w Istrii i Dalmacji, ponieważ stanowiłoby to zbyt duże zagrożenie dla winiarzy rzymskich!
fot.:Widok na Komižę na wyspie Vis
Chorwacja, szczególnie wybrzeże Adriatyku, jest bardzo popularnym celem wycieczek i miejscem spędzania urlopu przez tysiące polskich turystów każdego roku. Na urlopie mamy okazję spróbować fanatstycznych win, których smak na zawsze zostanie już w naszej pamięci, i których chętnie kosztować będziemy także podczas następnych wakacji.
Chorwacja, w której tradycja winiarska sięga antyku, podzielona jest na dwie główne krainy – regiony winiarskie: wybrzeże i region klimatu kontynentalnego. Każdy z nich posiada wiele podregionów. Wśród win regionu wybrzeża dominują lokalne gatunki winorośli, przystosowane do lokalnego klimatu i krasowej rzeźby terenu typowej dla tego regionu. Są to szeroko znane i cenione czerwone wina plavac mali i dingač – z rejonu półwyspu Pelješac i wysp Hvar i Brač, babić crni – z okolicy obleganego przez polskich turystow Primoštenu, a także gatunki istriańskie – np. teran. Również białe wina produkuje się z lokalnych gatunków winorośli, a najbardziej znane to malvazija i žlahtina.
Wina kontynentalne są nie mniej interesujące, a pochodzą przede wszystkim ze Sławonii, regionu na wschodzie kraju rozciągającego się wzdłuż Dunaju aż po granicę z Serbią. Jest to słoneczna nizina, poprzecinana niewielkimi pagórkami o korzystnym nachyleniu terenu, w całości prawie pokryta zielonymi nasadzeniami winorośli. Największą część produkownych tu win stanowią białe wina wytrawne, o bogatej strukturze, większej koncentracji alkoholu, o głębokim, aromatycznym smaku. Najbardziej typowe wina tego regionu to: traminac (Gewurztraminer), pinot gris, pinot blanc, sauvignon, chardonnay, rizling (Riesling), oraz najsławniejsza kontynentalna graševina.
Historyczne etykiety wina Vugava z wyspy Vis,
Oto niektóre z wybranych przez nas regionów winiarskich i najlepszych, wyselekcjonowanych win:
1. Wina z regionu wybrzeża
region Dalmacji Środkowej i Południowej, wyspa Vis
Vis to najdalej wysunięta w morze chorwacka wyspa. Ten osamotniony skrawek lądu charakteryzuje się wyjątkowo suchym i gorącym klimatem. Tradycja winiarska sięga tu czasów antycznych, kiedy to Grecy założyli na wyspie kolonię o dźwięcznej nazwie Issa. To z tego właśnie okresu, około 2300 p.n.e., pochodzi opinia sławnego Greka Agatarhida (przytoczona przez greckiego pisarza Ateniusza z Naukratisu) . Ten antyczny pisarz i podróżnik wyraża się o winie z Issy jako najlepszym ze wszystkich gatunków win w ówczesnym świecie.
Najbardziej znaną lokalną odmianą winorośli i symbolem winiarstwa na wyspie VIS jest vugava, która rośnie jedynie tutaj. Tworzy ona wino o długiej tradycji, o lekkiej strukturze i charakterystycznej złoto-żółtej, miodowej wręcz barwie, czasami wyraźnej kwasowości. Ma pełny smak i często dość wysoką zawartość alkoholu, między 12 – 13,5%, a temperatura serwowania wynosić powinna 10°C. Vugava jest produkowana i butelkowana na wyspie przez kilka większych winiarni oraz prywatne gospodarstwa.
winorośl z gatunku vugava
Inny ceniony produkt z wyspy Vis to wina deserowe prošek, uzyskiwane z winorośli różnych gatunków. W Chorwacji ten typ wina ma status tzw. „wina specjalnego”, który określają specjalne przepisy prawne. Precyzują one sposób postępowania z winoroślą, moszczem i wreszcie z samym winem. Produkcja odbywa się w sposób tradycyjny, bez dodawania cukru, moszczu skoncentrowanego i innych składników, metodą passito – zebrane dojrzałe winogrona suszą się na słońcu około tygodnia przed samą fermentacją. Pozwala to uzyskiwać wyższą koncetrację cukru. Z powodu ściśle określonych warunków przetwarzania winogron, ilość produkowanego każdego roku wina typu prošek jest ograniczona. Prošek uzyskuje się z różnych gatunków winogron, m.in. maraština i vugava, a także z bardzo znanej dalmatyńskiej winorośli plavac mali.
Winorośl z gatunku plavac mali
Plavac mali to najpopularniejszy i najbardziej rozpowszechniony w Dalmacji Środkowej i Południowej gatunek winorośli, w Chorwacji chroniony. Spokrewniony z kanadyjską winoroślą zinfandel oraz włoską primitivo. Nasławniejsze wina produkuje się w winiarniach wokół miejscowości Dingač i Postup, z plantacji rosnących na łagodnych, równomiernie nasłonecznionych wzgórzach półwyspu Pelješac. Wina o wysokiej zawartości alkoholu (do 13%) mają gorzkawą nutę, nieagresywny aromat gatunkowy; są ciemnoczerwonego koloru z modrymi refleksami. Polecane są do cieższych mięs i serów.
Winnice na wyspie Korčula, miejscowość Smokvica,
Pošip to inny znany autochtoniczny gatunek winorośli, pochodzący ze słonecznej dalmatyńskiej wyspy Korčuli. Ustna tradycja, dzisiaj potwierdzona także badaniami DNA przeprowadzonymi na Wydziale Agronomii w Uniwersytetu w Zagrzebiu, mówi nam o tym, jak pewnego dnia przed 150 laty jeden z korčulańskich winiarzy przypadkiem natknął się na dzikorosnącą winorośl tego gatunku i postanowił rozpocząć jej hodowlę. Dziś większość win pošip pochodzi z terenów upraw kontrolowanych.
Winogrona z tego gatunku zawierają niespotykanie dużą koncetrację cukru, dlatego są idealne do produkcji win deserowych, np. typu prošek. Uprawia się je na Korčuli, przede wszystkim w winnicach miejsowości Smokvica.
Wytrawne białe wino pošip charakteryzuje się pełnym smakiem i ciekawym owocowym aromatem z nutami brzoskwini, suszonych fig, miodu i wanilii. Ma żółtawy, klarowny kolor.
Wino pošip,
2. Wina z regionu kontynentalnego
Środkowa i wschodnia Chorwacja, o umiarkowanym klimacie kontynentalnym, charakteryzuje się idealnymi wręcz warunkami do hodowli winorośli i produkcji wina. Sławońskie białe wina od dawna są znane i cenione, a niegdyś – w czasach monarchii austro-węgierskiej, królowały na wiedeńskim dworze Habsburgów, skąd, z powodu swojej renomy, rozprzestrzeniły się na całą Europę, chętnie pite przede wszystkim przez europejskie klasy wyższe.
Wina kontynentalne pochodzą z kilku głównych regionów: na zachodzie hodowla winorośli koncentruje się wokół miejscowości Kutjevo, na wschodzie natomiast wina najwyższej jakości produkowana są w rejonie Śremu, Đakova, w regonie Baranji, wokół Slavonskiego Brodu.W Sławonii produkuje się przede wszystkim wina uzyskane z winorośli znanych na świecie gatunków, niewiele jest natomiast gatunków autochtonicznych. Najwięksi i najważniejsi producenci to Enjingi, Kauthaker i PPK Kutjevo.
Sławonia to region o wielkim potencjale winiarskim, którego produkcja zwiększa się z roku na rok. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze gatunki win kontynentalnych.
Winnica w okolicy miejscowości Erdut we wschodniej Sławonii,
Graševina (Welschriesling) to najpopularniejszy gatunek winorośli białej w Chorwacji. Wspaniale udaje się w winnicach Sławonii. To wytrawne wino charakteryzuje się miłym, nieagresywnym aromatem, jest koloru zielonawo-żółtego, o smaku naturalnie świeżym, harmonijnym. Produkowana jest przede wszystkich w rejonach Kutjevo, Slavonski Brod, Daruvar, Ilok i Đakovo.
Winorośl z gatunku graševina
Chardonnay to doskonale nam znany gatunek białej winorośli pochodzący z Francji, z regionów Burgundii i Szampanii. Z powodu swojej odporności na choroby i pleśń, a także, a nawet przede wszystkim, wspaniałych win, jakie uzyskuje się z winogron tego gatunku, rozprzestrzenił się on po całej Europie, a później także zdobył inne kontynenty. W Chorwacji winnice, w których rośnie chardonnay, znajdują się w centralnej i wschodniej części kraju, przede wszystkim w Sławonii. Aż 37 ze wszystkich produkowanych tu win chardonnay pochodzi z upraw kontrolowanych. Winorośl z tego gatunku doskonale nadaje się do produkcji win musujących, a większość z nich produkowanych jest metodą tradycyjną, podczas której druga fermentacja ma miejsce już w butelce – metoda ta wymaga szczególnego nakładu pracy.
Chorwackie wina chardonnay zdobywały nagrody na światowych konkursach i wystawach winiarskich, np. we Francji podczas konkursu Chardonnay du Monde.
Winorośl chardonnay,
Jedna z licznych chorwackich marek win chardonnay,
Sauvignon blanc (silvanac bijeli) to dobrze nam znany gatunek białej winorośli pochodzenia francuskiego. Ma gorzkawy, świeży smak z aromatem cytrynowym lub grejpfrutowym, niekiedy przypominającym upojny zapach świeżo skoszonej trawy. W Chorwacji winnice obsadzone tym gatunkiem znajdują się w rejonie Moslavina, w środkowej części kraju, oraz w Sławonii. Wielu chorwackich producentów zdobywało nagrody i wyróżnienia na światowych i krajowych konkursach wina.
Sauvignon pijemy do mięs (cielęcina), owoców morza (tradycyjne chorwackie „czarne riżotto” z czarnej mątwy), homarów i raków, białych ryb, a także do słonych przekąsek. Serwuje się je schłodzone do 10-11°C.
Chorwacki sauvignon blanc,
Czarne riżotto z mątwy,
Traminac (Gewürztraminer) to środkowoeurpejski gatunek winorośli, w Chorwacji tradycyjnie uprawiany we wschodniej Sławonii, w okolicy miasta Ilok (znajduje się ono na samej granicy z Serbią). Tamtejszy traminac (traminer) to jedno z najbardziej znanych i cenionych na świecie win tego gatunku. Niech świadczy o tym choćby fakt, że tamtejszy traminac podawany był podczas uroczystości koronacji królowej Elżbiety II.
Winorośl ta charakteryzuje się dość wysoką zawartością cukrów i optymalną kwasowością.
Wyprodukowane z niej wino posiada wspaniały intensywny aromat imbiru, cynamonu, brzoskwini a nawet białego pieprzu oraz niespotykany w świecie win, charakterystyczny smak. Jego kolor jest złoto-żółty. Traminac możemy pić w wersji wytrawnej lub półwytrawnej. Schładzamy go do 10-12°C. Najlepiej jest pić traminac jako aperitiv lub do lekkich deserów.
Słynne piwnice-dojrzewalnie win w miejscowości Ilok,
Pinot bijeli (pinot blanc) to stary gatunek winorośli, pochodzący z Burgundii. Dzisiaj uprawiany jest przede wszystkim w Europie Środkowej, Austrii, Niemczech oraz w Alzacji. Podejrzewa się, że z krzyżówki tej winorośli powstał m.in. chardonnay.To wytrawne białe wino posiada świeży, owocowy, nieagresywny aromat. Podaje się je schłodzone do 10 – 12° C, a pije do dziczyzny, potraw z owoców morza, pieczonego białego mięsa, cięlęciny.
Winorośl pinot blanc,
Frankovka (Blaufränkisch) jest typowym środkowoeuropejskim gatunkiem czerwonej winorośli. Uprawiana jest przede wszystkim w Austrii, Chorwacji, Słowenii oraz na Węgrzech.
W Chorwacji frankovka dojrzewa w beczkach dębowych, co nadaje jej charakterystyczny aromat wanilii. Jest to pełne w smaku, wytrawne wino o kolorze krwistoczerwonym. Jego smak najlepiej komponuje się z dziczyzną i pikantnymi potrawami.
Grona winorośli z gatunku frankovka,
———————————————————————————————————————————————-
Dziękujemy Justynie Pierzyńskiej, która prosto z Zagrzebia specjalnie dla Portalu Newsgastro.pl przygotowała powyższy materiał.
źródła:
http://mikimiska.wordpress.com/2008/05/24/morje-2/vis1),http://vinopedia.hr , http://www.vinoteka-milenium.hr) źródło: www.posip.hr , (źródło: http://www.vinoteka-milenium.hr)
http://www.destinacije.com/http://www.designer.com.hr/ , www.vinopedia.hr , źródło: www.bacvarija-pozvek.hr , www.vino.hr , http://www.vinoteka-milenium.hr) , http://gastrodiva.bloger.hr , źródło: http://sickofitall.blog.hr/,www.agro.kronos.hr, http://farm4.static.flickr.com/3018/2676337341_c8c7dd5280.jpg
